Rondreis Midden en Noord-Portugal

Lissabon

Het compacte Lissabon wordt ook wel de witte stad genoemd dankzij de vele witgeschilderde gevels. De stad ligt sierlijk over zeven heuvels gedrapeerd. Hier domineert het kasteel van Sao Jorge met achttien torens de skyline. De Taag mondt hier bijna uit in de Atlantische Oceaan en beïnvloedt het dagelijks leven in de Portugese hoofdstad.

De oudste wijk is Alfama, een van de weinige buurten die de grote aardbeving van 1755 doorstond. Uit talloze barretjes klinkt hier Fado, de mooie, ietwat melancholische muziekstijl, die de ziel van Lissabon vertolkt. Voor een echte Fado-show kun je terecht bij Cube de Fado of voor meer achtergrond over de muziek het er vlakbij gelegen Fado Museum. De kathedraal Sé ligt eveneens in deze wijk die in stijl is te bereiken met de beroemde, antieke tram 28. Trendy uitgaan kun je in Bairro Alto waar het tevens goed winkelen is. Clubs, bars, hippe boetieks en vintage zaakjes strijden hier om aandacht. Voor een echte belevenis ga je erheen met de Santa Justa lift of met de Elevador da Gloria, een steile rit met een knalgele tram. De wijk Belém is die van de ontdekkingsreiziger Vasco do Gama. Waar hij ooit over zee staarde, kun je nu loungen bij een van de stijlvolle Docs aan het water. Hier staat de Toren van Belém, gebouwd in de overdadige Manuelstijl. Het hier dichtbij gelegen klooster Mosteiro dos Jerónimos is net zo rijk versierd.

Probeer ergens in een zaakje een typische ‘pastéis de natas’ te eten. Dat is een custard taartje met bladerdeeg dat hier al sinds 1827 volgens geheim recept wordt gemaakt. Een aanrader zijn ook de vele uitkijkpunten (mirodauros) verspreid over de stad of houdt net als de Portugezen een picknick in de botanische tuin Jardim Botanico. Koop je versnaperingen op de versmarkt Ribeiro. Voor kinderen is Parque das Naçoes een must met het Oceanarium als meestbezochte attractie van Portugal.

Obidos

Óbidos is de stad van de koninginnen. In 1282 schonk koning D. Dinis dit stadje aan zijn vrouw Isabela, waarna in haar voetsporen meerdere koninginnen volgden. De geschiedenis van het pittoreske en geheel ommuurde vestingstadje begint echter al ver voor de Romeinen. Dankzij de koninginnen is er een fraaie monumentale nalatenschap te bewonderen met bijvoorbeeld een kasteel uit de twaalfde eeuw en diverse kerken, waaronder het renaissancekerkje Matriz de Santa Maria en de Sao Pedro kerk.

Het middeleeuwse centrum is nationaal monument. Het voetgangersgebied is gemaakt van grove keien die het schilderachtige gehalte van de witte – met kleurrijke strepen omlijste huisjes nog eens extra opliften. Buiten de stadsmuren ligt het aquaduct en het heiligdom Jesus da Pedra. In het gemeentelijk museum is werk te zien van de eigenzinnige, zeventiende eeuwse Portugese schilderes Josefa de Óbidos. Als je hier eet, probeer dan vooral de Caldeira de peixe da Lagoa de Óbidos. Dit is een visstoofpotje met vis uit de lagune van Óbidos. De zonsondergangen in deze nabijgelegen lagune zijn meer dan de moeite waard. Of proef de kersenlikeur die vaak in een bekertje van chocola wordt geserveerd. Chocola vormt het hoofdthema van het chocoladefestival dat jaarlijks in april talloze zoetekauwen trekt.

In de buurt kom je de oude windmolens (moínhos) tegen die karakteristiek zijn voor deze kust. Hier zorgen kruikjes aan het einde van de wieken voor een fluitend geluid bij het draaien. Vanuit Óbidos is het de moeite waard een bezoek te brengen aan het Tempeliersstadje Tomar met het indrukwekkende klooster Convento de Cristo, een van de belangrijkste Portugese bouwwerken uit de renaissance. Het gebouw uit de twaalfde eeuw is Werelderfgoed en was ooit het meest moderne en vooruitstrevende militaire bolwerk van Portugal.

Coimbra

Coímbra dankt zijn roem deels aan de aanwezigheid van een van de oudste universiteiten van Europa. Die beïnvloedt de sfeer in het historische stadje nog steeds. Er staan veel prachtige kerken, statige kloosters en intellectuele instellingen, maar je vindt er ook een rijk studentenleven met de bijbehorende levendigheid van bars, restaurants en winkels. Het gebouwencomplex waarin de universiteit huist, was ooit een Moorse vesting. Erg bijzonder is de bibliotheek met honderdduizenden middeleeuwse boeken en manuscripten. Hier ligt ook de kapel Sao Miguel uit de 16e eeuw. In de Igreja de Santa Cruz werden zelfs de eerste Portugese koningen begraven: Alfonso Henriques en zijn zoon Sancho I.

Fraaie botanische tuinen, een theater en diverse musea completeren het geheel dat op de lijst met Werelderfgoed van Unesco staat. De Romaanse kathedraal Sé Velha uit de twaalfde eeuw bevat mooie renaissance portalen en een retabel fraai belegd met bladgoud in hooggotische stijl. In de nieuwere kathedraal Sé Nova blinkt het goud je eveneens tegemoet.

In het stadje vormt het sfeervolle plein Praça do Comercio met elegante zeventiende en achttiende-eeuwse gebouwen en veel eetgelegenheden het sociale centrum van de stad. Even buiten Coímbra liggen twee beroemde kloosters. Het Santa Maria de Alcobaça is alleen al vanwege de omvang erg indrukwekkend en het Mosteiro de Santa Maria da Victoria is een mooi voorbeeld van gotische architectuur. In de onvoltooide kapel schijnt door een gat in het dak de felle zon naar binnen. Even ten zuiden van de stad liggen in Condeixa de Romeinse opgravingen Conimbría midden in een fraai landschap.

Porto

Porto is de stad van de heerlijke, versterkte zoete wijn Port, die vanuit de haven de wereld in werd verscheept. Wijnhuizen waar je deze dessertwijn of aperitiefwijn kunt proeven zijn hier veelvuldig te vinden. Het Portmuseum vult de kennis van de smaakpapillen aan met broodnodige achtergrond.

De rivier Douro mondt hier uit in zee en een rondvaart over de rivier door de stad geeft je zodoende een goede indruk en een fraai zicht op enkele bijzondere bruggen, waaronder de Ponto Maria Pia van Gustav Eiffel. In de middeleeuwse volkswijk Ribeira leer je de echte Portugese cultuur kennen. Veel gevels zijn hier bedekt met de prachtige, geschilderde ‘azulejo’ tegels. Het hele gebied met nauwe straatjes hier werd door Unesco niet voor niets tot Werelderfgoed benoemd. Foodies komen in de overdekte markt van Balhao aan hun trekken. Cultuurhistorische noden worden verlicht in de kathedraal Terreiro da Sé of in het prachtige Casa da Musica dat door de Nederlandse architect Rem Koolhaas werd ontworpen.

Porto heeft met Livraria Lello een ware boekenkathedraal met stemmig donker hout, bordeauxrode trappen en fraai glas in loodwerk. Werkelijk een genot om hier boeken aan te schaffen. In de van buiten gotische Sao Francisco kerk is het al goud wat er blinkt. Maar liefst 400 kilo van dit edelmetaal was nodig voor het vergulden van het barokke houtsnijwerk. Rijkdom in overvloed zie je eveneens binnen in het beursgebouw Palacio da Bolsa. Dit is een waar symbool van voorspoed en rijkdom. Bezoek het treinstation voor een bijzondere blik in de geschiedenis van Porto. Deze staat geschilderd op tienduizenden wandtegels. Vanaf het Parque de Estacionamento bij het glazen paleis Palacio de Cristal is er een bijzonder zicht op de stad en de rivier. Het uitzicht vanuit de 76-meter hoge toren Dos Clerigos is eveneens schitterend.

Omgeving Braga

Braga was rond de twaalfde eeuw de religieuze hoofdstad van Portugal omdat de aartsbisschop er zijn zetel had. Het bisschoppelijk paleis ligt aan de hoofdstraat Rua do Souto. Dit bevat nu een bibliotheek met uitgebreid archief. De gratis toegankelijke tuinen van Santa Barbara zijn een aanrader om even doorheen te wandelen of een foto te nemen. Dankzij de intense band met het christendom zijn er in Braga veel kerken en heiligdommen te bewonderen. ‘Het Rome van Portugal’ is niet voor niets Braga’s bijnaam. De kathedraal Santa María de Braga uit de twaalfde eeuw behoort tot de oudste kathedralen van het land met een fraai orgel.

Het oude centrum ligt bezaaid met mooie kerken, typische huizen en historische gebouwen, hieronder het paleis Do Raio, het Circo theater en de Arco da Porta Nova. Buiten het centrum is het goed toeven op de heuveltop met het Santuario Bom Jesus do Monte. Een bijzondere zigzagtrap leidt naar dit bedevaartsoord. Je kunt de heuvel te voet bedwingen of per kabeltram.

Het dagelijks leven speelt zich af rond het plein Praça da República en de J. Diogo de Sousastraat. Keuze te over ook om een lekker kabeljauwgerecht te eten of een Vinho Verde te drinken. Veel gangbare winkels van de grote ketens worden hier afgewisseld door kleine particuliere zaakjes. Je vindt er ook veel winkeltjes met religieus getinte producten. Het paleis Biscainhos heeft fraaie tuinen om doorheen te wandelen en een etnografisch museum. De toeristische hoogtepunten van het jaar zijn tijdens de paasweek ‘Semana Santa’ en in juni tijdens de kleurrijke stadsfeesten São João.

Covas do Douro

Portugal en portwijn zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een bezoek aan de Douro-vallei, waar de druiven voor port geteeld worden, is voor liefhebbers van het drankje een must. Maar het is niet alleen port dat de klok slaat want ook de betere rode wijnen van Portugal komen uit de Dourovallei. Dat is niet zo verwonderlijk want deze rivier komt uit Spanje en heet daar de Duero. De beste rode wijn van Spanje is de Ribeira del Duero dus geografisch is deze streek blijkbaar begenadigd.

Het adembenemende landschap van de Douro-vallei is nog indrukwekkender, wanneer je beseft dat het uiterlijk van dit rurale gebied het resultaat is van mensenwerk. De terrasvormige, met muurtjes omringde wijngaarden liggen vooral in de bovenloop van de Douro die in Porto uitmondt in de Atlantische Oceaan. De rivier kronkelt zich, diep uitgesneden in het landschap, een weg langs de terrassen en de vele wijnboerderijen, ofwel quintas, die er te vinden zijn. Het typische landschap van de Douro is in 2001 uitgeroepen door de UNESCO tot wereld erfgoed. Het doet wel denken aan de Moezel in Duitsland waar je ook die terrasachtige wijnbouw vindt.

Toerisme is er in alle gedaanten. Je kunt per cruise de rivier opvaren maar er loopt ook een treinrails langs en uiteraard kun je per auto de rivier langs. Vergeet niet onderweg te stoppen voor een proeverij van wijn en of port bij één van de talrijke wijnhuizen of quinta’s. Deze omgeving leent zich uitstekend voor een autorit. Bezoek dan in elk geval het plaatsje Tarouca waar een museum voor mousserende wijnen is. En ook wijndorp Pinhao mag niet ontbreken. Van hieruit kijkt u mooi uit over de gelijknamige rivier. Verder vindt u onderweg talrijke kerken, abdijen en oude bruggen.

Viseu

Viseu is een oud stadje met veel groen, grijze stenen huizen en een wederom historisch centrum. Wist u dat Viseu in het verleden is uitgeroepen tot stad met de hoogste levenskwaliteit van Portugal? Verken het historische centrum van het stadje door er een wandeling doorheen te maken. Verdwaal in de smalle historische straatjes met hun typische winkeltjes die doen denken aan onze jaren ’50 en ’60. De slager, de drogist en het levensmiddelenzaakje met bediening zoals dat in de Benelux al 50 jaar niet meer bestaat. In het centrum van Viseu vindt u uiteraard een kathedraal, de belangrijkste toeristische trekpleister. Hier overheerst grauw graniet. Tegenover de kathedraal ligt de Igreja da Misericordia dat een rococogevel heeft en nog enige kleur en vrolijkheid aanbrengt op een verder sober plein.

Maar ook de omgeving van Viseu is interessant indien u weg wilt van de gebaande paden. Onder de naam Aldeias Historicas de Portugal heeft een 12-tal dorpen in de omgeving van Viseu zich verenigd om de aandacht op zich te vestigen. Het gaat stuk voor stuk om interessante dorpen met een rijke historie zoals Belmonte, Almeida, Castelo Rodrigo en Monsanto.

Omgeving Castelo Branco

Deze streek is dunbevolkt en kenmerkt zich door eindeloze vlaktes en bergen. Maar toch is er voldoende te zien. Belangrijkste bezienswaardigheid zijn de meer dan 50 dolmen en menhirs die in deze streek te vinden zijn en die zeer vroege bewoning verraden. Bezoek Portalegre dat op de rand van de Serra de Sao Mamede ligt, een bergketen met een gevarieerde flora en fauna op de grens met Spanje. Een gedeelte is nu uitgeroepen tot natuurpark. Portalegre is van Romeinse origine en heeft u herkent veel barok en renaissance in de bouwstijl. De Serra de Sao Mamede is bekend vanwege zijn bronnen met geneeskrachtige werking.

Ook in deze streek ligt Marvao van waaruit u een prachtig uitzicht heeft over de vruchtbare vlaktes, de Serra de Sao Mamede en zelfs tot in Spanje. Marvao is geheel ommuurd en stamt uit de Middeleeuwen. Het is bekend vanwege zijn witte huisjes die mooi contrasteren met het grauwe graniet van de omliggende bergen.

Tenslotte is Crato een bezoek waard. Hoewel het kasteel nooit meer herbouwd is, zijn het klooster en de kerk van Flor da Rosa, gebouwd in 1356, wel helemaal hersteld en nu omgevormd tot een Pousada.

Evora

Évora ligt in het hart van de Alentejo streek die de gastronomische ziel van Portugal wordt genoemd vanwege het bijzondere eten en de heerlijke wijnen die er vandaan komen. Het uiterst charmante stadje met smalle straten, sfeervolle pleinen waar talloze restaurants en barretjes te vinden zijn is door Unesco bijgeschreven op de lijst met Werelderfgoed. Eet hier bijvoorbeeld het typische gerecht Porco à Alentejana: een stoofgerecht met de ietwat ongebruikelijke combinatie van varkensvlees en mosselen.

Het zeer welvarende verleden van Évora is te herleiden uit de aanwezigheid van de vele middeleeuwse en renaissancistische paleizen. Het verder grotendeels Moors aandoend stadje bloeide al onder Romeinse heerschappij. Uit deze periode resten nog negen kilometer van het ooit achttien kilometer lange aquaduct van het zilveren water. Een indrukwekkende constructie die grote delen van Évora’s skyline domineert. De Romeinse tempel van Diana uit de tweede eeuw, de vroeg gotische kathedraal Evero Sé en het ernaast liggende klooster Lóios uit de veertiende eeuw zijn echte blikvangers. De vijftiende eeuwse universiteit, die nu plek biedt aan zo’n 8.000 studenten, is gevestigd in een voormalig Jezuïetenklooster. Voor een interessant cultuurhistorisch uitstapje kun je de grootste hunebedden van het Iberische Schiereiland, Anta Grande do Zambujeiro, bezoeken. Deze liggen op tien kilometer ten zuidwesten van Évora.